Τά μαλακά μόρια περιλαμβάνουν τούς ἱστούς τοῦ σώματος πού περικλείουν, ὑποστηρίζουν καί συνδέουν τά διάφορα ὄργανα καί μέρη τοῦ σώματος. Τά μαλακά μόρια προσδίδουν τό σχῆμα καί τήν δομή τοῦ σώματος, προστατεύουν εὐαίσθητα ὄργανα, μετακινοῦν ὑγρά ἀπό ἕνα σημεῖο τοῦ σώματος σέ ἕνα ἄλλο καί ἀποθηκεύουν ἐνέργεια.
Οἱ κυριώτερες κατηγορίες μαλακῶν μορίων εἶναι:
- Λιπώδης ἱστός
Ἀποτελεῖται ἀπό λιποκύτταρα. Σέ ὅλο τό σῶμα εὑρίσκεται κάτω ἀπό τό δέρμα καί ἐπίσης περιβάλλει πολλά ὄργανα. Ἀποθηκεύει ἐνέργεια καί κρατᾶ τό σῶμα ζεστό - Συνδετικός ἱστός
Ἀποτελεῖται ἀπό κύτταρα πού συγκροτοῦν ἶνες. Εὑρίσκεται σέ τένοντες καί συνδέσμους κινώντας μέρη τοῦ σώματος καί στό τοίχωμα ἀγγείων καί ὀργάνων καθιστώντας τα ἰσχυρά καί σταθερά - Μυϊκός ἱστός
Ὁ λεῖος μυϊκός ἱστός εὑρίσκεται στό τοίχωμα κοίλων ὀργάνων καί προκαλεῖ ἀκούσια σύσπαση καί χάλαση τῶν ὀργάνων
Ὁ γραμμωτός μυϊκός ἱστός ἀποτελεῖ τούς μῦς πού προσφύονται σέ ὁστᾶ (στό πρόσωπο ὑπάρχουν γραμμωτοί μῦς πού προσφύονται καί στό δέρμα) καί προκαλεῖ τίς ἑκούσιες κινήσεις
Ὁ καρδιακός μυϊκός ἱστός σχηματίζει τά τοιχώματα τῆς καρδιᾶς καί λειτουργεῖ αὐτόματα - Διάμεσος ἱστός
Εἶναι χαλαρός συνδετικός ἱστός πού εὑρίσκεται μεταξύ ἀρθρώσεων, τενόντων καί κοιλοτήτων τοῦ σώματος μεταξύ ὁστῶν καί τενόντων - Αἱμοφόρος ἱστός
Σχηματίζει τά αἱμοφόρα ἀγγεῖα (ἀρτηρίες, φλέβες, τριχοειδῆ ἀγγεῖα) πού μεταφέρουν ὀξυγόνο, θρεπτικά συστατικά, ὁρμόνες καί διάφορα προϊόντα πρός ἀποβολή στά διάφορα ὄργανα τοῦ σώματος - Λεμφοφόρος ἱστός
Σχηματίζει τά λεμφαγγεῖα πού φέρουν τήν λέμφο (ὑγρό τοῦ σώματος πού συλλέγει καί μεταφέρει διάφορα ἀπόβλητα, κατεστραμμένα κύτταρα καί μικροοργανισμούς) ἀπό ὁλόκληρο τό σῶμα πρός τήν καρδιά - Νευρικός ἱστός, αποτελεῖται ἀπό
- νευρικά κύτταρα πού μεταφέρουν ἠλεκτρικά μηνύματα πρός ὅλα τά ὄργανα ἐλέγχοντας τίς λειτουργίες και τίς κινήσεις τοῦ σώματος
- νευρογλοιακά κύτταρα πού ἀποτελοῦν τόν ἱστό πού περιβάλλει καί στηρίζει τά νευρικά κύτταρα
Κάθε ἱστός τοῦ σώματος μπορεῖ νά ὑποστεῖ νεοπλασματική ἐκτροπή ἡ ὁποῖα θά ὁδηγήσει στήν ἐμφάνιση ὄγκων. Οἱ ὄγκοι τῶν μαλακῶν μορίων εἶναι κατά 90% μή διηθητικοί (καλοήθεις).
ΜΗ ΔΙΗΘΗΤΙΚΟΙ ΟΓΚΟΙ ΜΑΛΑΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ
Λιπώματα
Οἱ ὄγκοι αὐτοί ἀποτελοῦνται ἀπό λιποκύτταρα, εἴτε – συνηθέστερα – λευκά λιποκύτταρα πού ἀποθηκεύουν ἐνέργεια, εἴτε φαιά λιποκύτταρα πού παράγουν θερμότητα καί συμμετέχουν στήν θερμορρύθμιση τοῦ σώματος. Σέ ποσοστό 5 % μέ 17 % στά λιπώματα μπορεῖ νά συμμετέχει καί αἱμοφόρος ἱστός, ὁπότε ὀνομάζονται ἀγγειολιπώματα. Τά πλέον ἐπιφανειακά ἀγγιολιπώματα μπορεῖ νά εἶναι ἐπώδυνα.
Ὄγκοι νευρογλοιακῶν κυττάρων
Οἱ συνηθέστεροι τέτοιοι ὄγκοι εἶναι τό νευρίνωμα καί τό νευροΐνωμα.
Τό νευρίνωμα ἀφορᾶ ἕνα νεῦρο καί συνήθως εἶναι ἀνώδυνο καί ἀναπτύσσεται ἀργά. Ἄν εἶναι ἐπώδυνο ἤ ἀναπτύσσεται γρήγορα ἀπαιτεῖ χειρουργική ἐπέμβαση σέ συνδυασμό ἤ ὄχι μέ ἀκτινοθεραπεία. Ἄν εὑρίσκεται σέ ἄμεση γειτνίαση μέ ἱστούς πού δέν πρέπει νά κινδυνεύσουν ἀπό μία χειρουργική ἐπέμβαση, ἀντιμετωπίζονται μέ στερεοτακτικές ἀκτινοχειρουργικές μεθόδους (GammaKnife, CyberKnife).
Τό νευροΐνωμα συνήθως άφορᾶ περισσότερα νεῦρα καί ἀναπτύσσεται σέ ἄτομα πού πάσχουν ἀπό τό σύνδρομο νευροΐνωμάτωσης NF1-8 (γονιδιακή βλάβη πού μπορεῖ νά κληρονομηθεῖ ἀπό ἕναν γονέα καί συνεπάγεται αὐξημένη πιθανότητα ἐμφανίσεως νεοπλασιῶν). Τά συμπτώματα ἐκτείνονται ἀπό πολλαπλές δερματικές βλάβες (δερματικά ὀζίδια μεγέθους ἕως 0, 5 ἑκατοστοῦ καί φαιές κηλῖδες – café-au-lait – μέχρι νευρολογικές διαταραχές, σκολίωση, μυοκαρδιοπάθεια καί ὄγκους τοῦ γαστρεντερικοῦ σωλῆνα.
Αἱμαγγειώματα
Τά αἱμαγγειώματα προέρχονται ἀπό κύτταρα τοῦ τοιχώματος τῶν αἱμοφόρων ἀγγείων (ἐνδοθηλιακά κύτταρα) καί μποροῦν νά ἐμφανισθοῦν σέ ὁποιοδήποτε σημεῖο τοῦ σώματος.
Τριχοειδικά αἱμαγγειώματα – εἶναι ἐπιφανειακά, ὑπάρχουν ἐκ γενετῆς σέ 10 % περίπου τῶν περιπτώσεων. Αὐτοῦ τοῦ εἴδους τά αἱμαγγειώματα, ἄν καί μποροῦν νά αὐξηθοῦν σέ μέγεθος στήν νηπιακή ἡλικία, συνήθως ὑποστρέφουν αὐτομάτως μέχρι την ἡλικία τῶν 10 ἐτῶν. Ἐμφανίζονται καί στούς ἐνηλίκους μέ τήν πάροδο τῆς ἡλικίας (75 % τῶν ἐνηλίκων ἄνω τῶν 75 ἐτῶν ἔχουν τριχοειδικά αἱμαγγειώματα.)
Σηραγγώδη αἱμαγγειώματα – εὑρίσκονται σέ βαθύτερα στρώματα τοῦ δέρματος. Μποροῦν νά ἐμφανισθοῦν σέ ὄργανα τοῦ σώματος (π.χ. στο ἧπαρ) ἀλλά καί ὡς ἀγγειακές δυσπλασίες στόν ἐγκέφαλο.
Ἰνώματα
Τά ἰνώματα προέρχονται ἀπό κύτταρα τοῦ συνδετικοῦ ἱστοῦ καί μποροῦν νά εμφανισθούν σέ ὁποιοδήποτε σημεῖο τοῦ σώματος, περιλαμβανομένου τοῦ πέλματος, τοῦ στόματος και τῆς μήτρας.
Ἰδιαίτερη κατηγορία ἰνωμάτων ἀποτελοῦν οἱ δεσμοειδεῖς ὄγκοι. Οἱ ὄγκοι αὐτοί μποροῦν νά ἐμφανισθοῦν στό κοιλιακό τοίχωμα ἀλλά καί ένδοκοιλιακά. Ἡ ἀντιμετώπισή τους εἶναι πρωτίστως χειρουργική. Μετεγχειρητική ἀκτινοθεραπεία μπορεῖ νά χρησιμοποιηθεῖ σέ περιπτώσεις μή πλήρους ἐκτομῆς.
ΔΙΗΘΗΤΙΚΟΙ ΟΓΚΟΙ ΜΑΛΑΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ
Οἱ διηθητικοί (κακοήθεις) ὄγκοι τῶν μαλακῶν μορίων ὀνομάζονται καί σαρκώματα. Τά σαρκώματα ἀφοροῦν ὄγκους πού προέρχονται τόσο ἀπό μαλακά μόρια (μῦς, λιπώδη ἱστό, ἀγγεῖα, νεῦρα, τένοντες καί ἀρθρώσεις) ὅσο καί ἀπό ὁστᾶ.
Ἕνα σάρκωμα μπορεῖ νά ἐμφανισθεῖ ὡς μία διόγκωση πού προβάλλει στό δέρμα (ἐπώδυνη ἤ μή), ὡς πόνος σέ ἕνα ὁστοῦν, ὡς αὐτόματο κάταγμα, ὡς κοιλιακός πόνος ἤ ὡς ἀπώλεια βάρους.
Ὁ ἔλεγχος ὑποβοηθεῖται μέ τήν χρήση ἐργαστηριακῶν μεθόδων (ὑπερηχογράφημα μέ εἰδικό πρωτόκολλο μαλακῶν μορίων, ἀξονική ἤ μαγνητική τομογραφία μέ σκιαγραφικά, σπινθηρογράφημα ὁστῶν, PET scan – τομογραφία ἐκπομπῆς ποζιτρονίων).
Γιά τήν διάγνωση ἑνός σαρκώματος εἶναι πολύ πιθανόν νά ἀπαιτηθεῖ ἡ λήψη ἱστοῦ ἀπό τόν ὄγκο, εἴτε μέ παρακέντηση δι’ εὑρείας βελόνης, εἴτε μέ ἀπ’ εὐθείας χειρουργική ἐκτομή ἑνός τμήματος τοῦ ὄγκου (πολλές φορές ὑπό ἀκτινολογική καθοδήγηση).