Ἀναζητώντας τρόπους ἐλαττώσεως τοῦ κινδύνου ἐμφανίσεως καρκίνου μαστοῦ διαμορφώνονται ὡρισμένες ὁμάδες οἱ ὁποῖες δυνητικά θά εἷχαν τό μέγιστο ὄφελος άπό μία παρέμβαση προφυλακτικοῦ χαρακτῆρα.

Αὐτό ίσχύει ἰδιατέρως σέ γυναῖκες μέ:

  • συγγενεῖς πρώτου βαθμοῦ – μητέρα, άδελφή, κόρη – μέ νόσο ἐμφανισθεῖσα κάτω τῶν 50 ἐτῶν
  • γενετική προδιάθεση – μεταλλάξεις σέ γονίδια ὅπως BRCA1, BRCA2, PALB2, CDH1, PTEN, ἤ TP53
  • ἀτομικό ἱστορικό προηγηθέντος καρκίνου μαστοῦ
  • διαγνωσθέν λοβιακό καρκίνωμα in situ
  • ἀτομικό ἱστορικό ἀκτινοθεραπείας στόν θώρακα πρίν τήν ἡλικία τῶν 30 ἐτῶν
  • ἀνάγκη ἐπαναλαμβανομένων βιοψιῶν λόγω πολλαπλῶν διασπάρτων μικροαποτιτανώσεων μαστοῦ

Οἱ ἐπεμβάσεις προφυλακτικοῦ χαρακτῆρα σκοπεύουν στήν ἀφαίρεση ὅλου τοῦ μαζικοῦ ἀδένα – τοῦ ἱστοῦ πού δυνητικά μπορεῖ νά ἐμφανίσει καρκίνο μαστοῦ – καί μποροῦν νά ταξινομηθοῦν ὡς ἑξῆς:

  • Ἁπλῆ μαστεκτομή – Ἀφαίρεση ὁλόκληρου τοῦ μαστοῦ. Ἡ ἀκρωτηριαστική αὐτή ἐπέμβαση εἷναι πολύ ἐπιβαρυντική καί πρακτικά μή ἐφαρμόσιμη
  • Μαστεκτομή μέ διατήρηση τοῦ δέρματος – Ἀφαίρεση τοῦ μαζικοῦ ἀδένα καί τῆς θηλῆς τοῦ μαστοῦ, ὅπου συγκεντρώνονται οἱ γαλακτοφόροι πόροι καί εἶναι τεχνικά ἀνέφικτη ἡ ὁλοκληρωτική τους ἀφαίρεση
  • Μαστεκτομή μέ διατήρηση τοῦ δέρματος καί τῆς θηλῆς τοῦ μαστοῦ

Στίς γυναῖκες πού ἐπιτυγχάνεται ἡ διατήρηση τῆς θηλῆς (ὑποδόριος μαστεκτομή), ὑπάρχουν οἱ καλύτερες προϋποθέσεις γιά τήν ἀποκατάσταση τοῦ μαστοῦ κατά τήν ἴδια χειρουργική ἐπέμβαση.

Στήν περίπτωση αὐτή ἐπιχειροῦμε τήν ἐκτομή ὁλόκληρου τοῦ μαζικοῦ ἀδένα ἐνῶ ἡ θηλή καί τό δέρμα τοῦ μαστοῦ παραμένουν ἄθικτα. Ἡ χειρουργική τομή τοποθετεῖται σέ σημεῖα πού δέν καθίστανται φανερά ἀπό τά ἀνοίγματα τῶν ρούχων (εἴτε στήν ὑπομάστιο πτυχή, εἴτε γύρω ἀπό τήν θηλή, εἴτε στήν περιοχή τῆς μασχάλης).

Οἱ τεχνικές ἄμεσης ἀποκαταστάσεως τοῦ μαστοῦ εἶναι:

  • Μέ ἐνθέματα
  • Μέ αὐτομοσχεύματα ἱστῶν (μοσχεύματα ἀπό τήν ἴδια τήν ἀσθενῆ)

Ἀπαιτεῖται ἐκτεταμένη συζήτηση πρίν μία γυναῖκα πάρει τήν ἀπόφαση αὐτή, δεδομένου ὅτι δέν εἶναι ἐφικτή ἡ ἀφαίρεση ὅλων τῶν πόρων καί λοβιδίων τοῦ μαζικοῦ ἱστοῦ πού εὑρίσκονται ἀκριβῶς κάτω ἀπό τό δέρμα. Τά δεδομένα δείχνουν ὅτι μέ τίς ἐπεμβάσεις αὐτές ἐπιτυγχάνεται μείωση τοῦ κινδύνου ἐμφανίσεως καρκίνου μαστοῦ κατά 90% – 95 %, ἰδίως στίς γυναῖκες μέ ὑψηλό στατιστικό κίνδυνο νά ἐμφανίσουν τήν νόσο στήν διάρκεια τῆς ζωῆς τους. Εὐνοϊκά ἀποτελέσματα ἔχουν δειχθεί στίς γυναῖκες μέ κληρονομική διαταραχή στά γονίδια BRCA 1 ἤ BRCA 2 πού ἔχουν ἤδη ἐμφανίσει τήν νόσο στόν ἕνα μαστό καί ἀποφασίζουν τήν προφυλακτική ἐπέμβαση καί στόν ἄλλο μαστό, ἀλλά καί σέ ἐκεῖνες χωρίς γονιδιακή διαταραχή. Τήν ἀπόφαση τῆς γυναίκας μπορεῖ νά βοηθήσει ἡ ἀνίχνευση τῶν γονιδίων πρίν τήν χειρουργική ἐπέμβαση. Ὁ προβληματισμός ἐπιτείνεται στίς γυναῖκες πού ἀποφασίζουν τήν διατήρηση τῆς θηλῆς, ἀλλά φαίνεται ὅτι ἡ ἱκανότητα νά ἀφαιρεθεῖ ὅσο τό δυνατόν περισσότερος ἱστός πίσω ἀπό τήν θηλή σχετίζεται μέ τήν ἐμπειρία τοῦ χειρουργοῦ.

Σημαντική παρατήρηση ἡ ἀνίχνευση καρκινώματος μαστοῦ in-situ στόν χειρουργηθέντα μέ προφυλακτική μαστεκτομή μαστό σέ γυναῖκες μέ γονιδιακή διαταραχή σέ ποσοστό ἕως καί 15%.

Σέ ὡρισμένες ὁμάδες ἀπό τίς γυναῖκες αὐτές φαίνεται ὅτι εὐνοϊκό ρόλο παίζει ἡ προφυλακτική ὠοθηκεκτομή στήν ἡλικία τῶν 40 ἐτῶν.

Ἔχει ἐπίσης δειχθεῖ μείωση τοῦ κινδύνου ἐμφανίσεως καρκίνου μαστοῦ σέ γυναῖκες ὑψηλοῦ κινδύνου μέ τήν πενταετῆ χορήγηση ταμοξιφένης (ἀντι-οιστρογόνο σκεύασμα ἀπό τό στόμα).

Λόγῳ τῶν ἀγνώστων γενεσιουργῶν παραγόντων ἡ ἐμφάνιση καρκίνου μαστοῦ σέ μία γυναῖκα δέν μπορεῖ νά προβλεφθεῖ, οὔτε νά προληφθεῖ μέ τά μέσα πού διαθέτουμε. Μέ τούς συχνούς καί λεπτομερεῖς ἐλέγχους τοῦ μαστοῦ μποροῦμε να ἐπιτύχουμε τήν ἔγκαιρη διάγνωση, ἀλλά αὐτό δέν εἶναι πρωτογενής πρόληψη.

Μία μορφή πρωτογενοῦς προλήψεως ἀποτελεῖ ἡ ἀφαίρεση ὁλόκληρου τοῦ μαστοῦ, ὥστε νά μήν ὑπάρχει τό ὄργανο-στόχος. Ἡ ἀκρωτηριαστική αὐτή ἐπέμβαση εἷναι πολύ ἐπιβαρυντική καί πρακτικά μή ἐφαρμόσιμη.

Στήν πράξη, αὐτό πού ἐφαρμόζεται εἷναι ἡ ὑποδόριος μαστεκτομή. Μέ τήν ἐπέμβαση αὐτήν ἀφαιρεῖται ὁλόκληρος ὁ μαζικός ἀδένας. Τό δέρμα καί ἡ θηλή παραμένουν καί ἡ ἀποκατάσταση τοῦ ἀδένα πραγματοποιεῖται μέ τήν χρήση ἐνθέματος σιλικόνης.

Ἡ ἄμφω ὑποδόριος «προφυλακτική» μαστεκτομή προσφέρει μείωση τοῦ κινδύνου νοσήσεως ἀπό καρκῖνο μαστοῦ σέ γυναῖκες αὐξημένου κινδύνου νοσήσεως (οίκογενειακό ἱστορικό, ἱστορικό προηγηθείσης ἀκτινοθεραπείας στό θωρακικό τοίχωμα – μεσοθωράκιο), σέ ποσοστό 90 % – 95 %. Τό ποσοστό αὐτό αὐξάνεται ἐάν συναφαιρεθεῖ τό σύμπλεγμα θηλῆς – ἅλω τοῦ μαστοῦ.

https://s3.amazonaws.com/iuhealthplans/page-content/UMDET075.1-Prophylactic-Mastectomy-Policy.pdf?mtime=20200123092046,

https://www.cancer.gov/types/breast/hp/breast-prevention-pdq#_186_toc