Πολλαπλές ἐργασίες παγκοσμίως συσχετίζουν τήν ἔλλειψη φυσικῆς δραστηριότητος μέ τόν κίνδυνο νοσήσεως ἀπό καρκῖνο μαστοῦ. Ἀπό τά εὑρήματα προκύπτει ὅτι ὁ κίνδυνος νοσήσεως τῶν γυναικῶν πού γυμνάζονται τακτικά, εἶναι κατά μέσον ὅρο ἐλαττωμένος κατά 25%, σέ σχέση μέ γυναῖκες πού δέν εἶναι δραστήριες στόν τομέα αὐτόν.

Συγκεκριμένα, ὁ κίνδυνος νοσήσεως στίς γυναῖκες πού ἀσκοῦνται ἐλαττώνεται :

  • μέ τήν αὔξηση τῆς φυσικῆς δραστηριότητος. Ἄσκηση διάρκειας 2-3 ὡρῶν τήν ἑβδομάδα συσχετίσθηκε μέ μείωση τῆς τάξεως τοῦ 9%, ἐνῶ ἄσκηση διάρκειας 6.5 ὡρῶν ἤ περισσότερο, τῆς τάξεως τοῦ 30%
  • μέ τήν αὔξηση τῆς ἔντασης τῆς ἄσκησης (μείωση 15% γιά μέσης ἔντασης ἄσκηση ἕως 18% γιά μεγάλης)
  • μέ τίς δραστηριότητες ἀναψυχῆς πού διεξάγονται καθημερινά
  • μέ τήν ἄσκηση ἰδίως μετά τήν ἐμμηνόπαυση (δραστηριότητες μετά τήν ἡλικία τῶν 50 ἐτῶν συσχετίσθηκαν μέ μείωση τοῦ κινδύνου τῆς τάξεως τοῦ 17%)
  • στίς γυναῖκες μέ φυσιολογικό βάρος (Δείκτης μάζας σώματος BMI μικρότερος ἀπό 22 χλγμ/μ2)

Οἱ πιθανοί μηχανισμοί συσχετίσεως κινδύνου νοσήσεως ἀπό καρκῖνο μαστοῦ καί φυσικῆς δραστηριότητος περιλαμβάνουν :

  • Τήν μείωση τῆς παχυσαρκίας μέ τήν ἄσκηση (ἀπώλεια βάρους)
    Εἶναι γνωστό ὅτι ἡ παχυσαρκία εἶναι παράγων αὐξήσεως τοῦ κινδύνου νοσήσεως ἀπό καρκῖνο μαστοῦ σέ μετεμμηνοπαυσιακές γυναῖκες. Αὐτή ἡ συσχέτιση ἐξηγεῖται ἐν μέρει ἀπό τό ὅτι ἡ κυριώτερη πηγή οἰστρογόνων στήν μετεμμηνοπαυσιακή φάση εἶναι ὁ λιπώδης ἱστός.
    Φαίνεται μάλιστα ὅτι, ἀνεξαρτήτως τοῦ δείκτη μάζας σώματος (BMI) σημασία ἔχει ἡ περίμετρος τῆς μέσης

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3676738

καί μεγαλύτερη εἶναι ἡ συνεισφορά ἀεροβικῶν ἀσκήσεων πού μειώνουν τό σωματικό βάρος καί τήν περιφέρεια τῆς μέσης (σπλαγχνικό λίπος)

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3214001

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3406229,

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3921460/#CR16

Μέ τήν μείωση τοῦ σωματικοῦ λίπους μέσῳ τῆς ἄσκησης, ἀναμένεται πτώση τοῦ ἐπιπέδου τῶν οἰστρογόνων μέ συνέπεια:

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18280327

Τά οίστρογόνα συντίθενται ὅταν τά ἀνδρογόνα ἀνδροστενδιόνη καί τεστοστερόνη μετατρέπονται σέ οίστρόνη καί οίστραδιόλη (E2) ἀντιστοίχως μέσῳ τοῦ ἐνζύμου ἀρωματάση. Τό ἔνζυμο ἀρωματάση εὑρίσκεται σέ πολλούς ἱστούς περιλαμβανομένων τῶν γονάδων, ἐγκεφάλου, λιπώδους ἱστοῦ, δέρματος  καί ὁστῶν.
Στίς προεμμηνοπαυσιακές γυναῖκες ἡ παραγωγή τῶν οίστρογόνων λαμβάνει χώραν κυρίως στίς ὠοθῆκες. Τά οἰστρογόνα εἰσέρχονται στήν κυκλοφορία καί δροῦν σέ ὅλους τούς ἱστούς τοῦ σώματος, τό δέ ἐπίπεδό τους στό αἷμα κυμαίνεται ἀπό 100 pmol/L ἕως 1,000 pmol/L (τά οἰστρογόνα δροῦν ὡς μιτογόνοι παράγοντες διεγείροντας τόν πολλαπλασιασμό τῶν κυττάρων τοῦ μαστοῦ).
Στίς μετεμμηνοπαυσιακές γυναῖκες ἡ σύνθεση τῶν οἰστρογόνων λαμβάνει χώραν σέ περιφερικούς ἱστούς, ίδίως στόν ὑποδόριο λιπώδη ἱστό ἀλλά καί στούς ὀστεοβλάστες καί τά χονδροκύτταρα τῶν ὁστῶν, στό ἐνδοθήλιο τῆς ἀορτῆς καί στόν ἐγκέφαλο, καί δροῦν τοπικά, σέ αὐτές τίς θέσεις. Τό ἀποτέλεσμα εἶναι τά οἰστρογόνα πού κυκλοφοροῦν στό αἷμα τῶν μετεμμηνοπαυσιακῶν γυναικῶν νά εἶναι μόνον αὐτά πού διαφεύγουν ἀπό τόν τοπικό μεταβολισμό. Το ἐπίπεδό τους στό αἷμα ὑπολογίζεται  σέ 10 pmol/L μέ 20 pmol/L, ἀνάλογα μέ τήν μέθοδο μετρήσεώς τους.

http://jco.ascopubs.org/content/32/14/1396.short

Ἔχει εὑρεθεῖ ὅτι ἡ δράση τῆς ἀρωματάσης στίς ὑπέρβαρες μετεμμμηνοπαυσιακές γυναῖκες εἶναι αὐξημένη σέ σχἐση μέ τίς γυναῖκες φυσιολογικοῦ βάρους.

http://oai.dtic.mil/oai/oai?verb=getRecord&metadataPrefix=html&identifier=ADA596733

Τά εὑρήματα πολλῶν τυχαιοποιημένων μελετῶν δείχνουν ὅτι ἀεροβική ἄσκηση 150 – 225 λεπτῶν τήν ἑβδομάδα,  μέσης πρός μεγάλης ἔντασης γιά 12 μῆνες μποροῦν νά ἐλαττώσουν τά ἐπίπεδα τῆς οἰστραδιόλης  5% -10% κατά μέσον ὅρο, κυρίως μέσῳ τῆς ἀπώλειας βάρους.

  • Τήν μείωση τῶν ἐπιπέδων τῶν ἀνδρογόνων.
    Τά ἀνδρογόνα δροῦν εἴτε ἀμέσως ἐπί τῶν κυττάρων τοῦ μαστοῦ ἐπηρεάζοντας τήν κυτταρική ἀνάπτυξη

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960076007000982

http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1574789110000050

εἴτε ἐμμέσως μέσῳ παραγωγῆς οἰστρογόνων, ἰδίως στίς μετεμμηνοπαυσιακές γυναῖκες.

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19124476

Σέ μία ἀπό τίς μεγαλύτερες τυχαιποιημένες μελέτες (μελέτη SHAPE) διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική μείωση τῶν ἐπιπέδων τῶν ἀνδρογόνων στίς γυναῖκες πού μέ τήν ἄσκηση ἔχασαν πάνω ἀπό 2 % τοῦ σωματικοῦ τους βάρους.

http://jco.ascopubs.org/content/27/27/4492.full.pdf

  • Τήν αὔξηση τῆς εὐαισθησίας στήν ἰνσουλίνη
    Ἡ ἀντίσταση στήν ἰνσουλίνη (πού χαρακτηρίζεται ἀπό ὑπερινσουλιναιμία)  θεωρεῖται πιθανός αἰτιολογικός παράγων τοῦ καρκίνου μαστοῦ. Σέ πολύ πρόσφατη μάλιστα ἐργασία διαπιστώθηκε αὐξημένος κίνδυνος καρκίνου μαστοῦ σέ μετεμμηνοπαυσιακές γυναῖκες πού παρουσίαζαν ἀντίσταση στήν ἰνσουλίνη, εἴτε ἦταν ὑπέρβαρες, εἴτε ἦταν φυσιολογικοῦ βάρους. http://cancerres.aacrjournals.org/content/75/2/270.short
    Ἡ χρονίως αὐξημένη ἰνουλίνη αὐξάνει τήν βιοδιαθεσιμότητα τῶν οἰστρογόνων, προάγει δέ τήν μίτωση τῶν καρκινιγόνων κυττάρων τοῦ μαστοῦ πρός πολλαπλασιασμό. Ἡ ἄσκηση σέ συνδυασμό μέ ἀπώλεια βάρους φαίνεται ὅτι εἶναι ἀποτελεσματική στήν αὔξηση τῆς εὐαισθησίας στήν ἰνσουλίνη καί τήν πρόληψη τοῦ διαβήτη, αὐτό δέ ἐπιτυγχάνεται καί μέσῳ τῆς ἀπώλειας βάρους καί μέ ἀνεξάρτητους μηχανισμούς. Τά καλύτερα ἀποτελέσματα διαπιστώθηκαν μέ ἄσκηση τοὐλάχιστον 225 λεπτῶν τήν ἑβδομάδα.
  • Τήν μείωση τῶν λιποκινῶν
    Ἡ παχυσαρκία ἀντιπροσωπεύει μία κατάσταση χρόνιας, χαμηλῆς ἔντασης συστηματικῆς φλεγμονῆς. Ὁ λιπώδης ἱστός εἶναι ἕνα ἐνεργητικὀ ἐνδοκρινικό ὄργανο πού ἐκκρίνει μεταβολικούς παράγοντες ὅπως εἶναι οἱ λιποκῖνες σέ παθολογικά έπίπεδα στούς παχύσαρκους ἀνθρώπους. Λιποκῖνες ὅπως ἡ λεπτίνη, πού δροῦν ὡς μιτογόνοι παράγοντες στόν μαστό καί αὐξάνουν τήν βιοδιαθεσιμότητα τῶν οίστρογόνων καί τήν ἀντίσταση στήν ἰνσουλίνη, εὑρίσκονται αὐξημένες στίς παχύσαρκες γυναῖκες καί ἐνοχοποιοῦνται γιά τόν αὐξημένο κίνδυνο καρκίνου μαστοῦ σέ αὐτές τίς γυναῖκες. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/obr.12281/full#obr12281-bib-0008

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19842034

Πολλαπλές τυχαιοποιημένες  μελέτες διαπιστώνουν μείωση τῶν λιποκινῶν μέ τήν ἀπώλεια βάρους.

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21253795

http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/obr.12281/full#obr12281-bib-0178,

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3921460/

  • Τήν αὔξηση τῶν ἐπιπέδων τῆς βιταμίνης D
    Τά ἀποτελέσματα πολλῶν μελετῶν δείχνουν συσχέτιση τοῦ κινδύνου νοσήσεως ἀπό καρκῖνο μαστοῦ σέ μετεμμηνοπαυσιακές γυναῖκες καί τοῦ προστατευτικοῦ  ρόλου τῆς βιταμίνης D. http://link.springer.com/article/10.1007/s12609-015-0180-5#page-1

Ἕνας μηχανισμός αὐξήσεως τῆς βιταμίνης D εἶναι οἱ δραστηριότητες στήν ὕπαιθρο, μέσῳ αὐξήσεως τῆς παραγωγῆς βιταμίνης D3 μέ τήν ἐπαρκῆ ἔκθεση σέ ὑπεριώδη ἀκτινοβολία Β. Ἕνας ἄλλος μηχανισμός εἶναι ἡ ἀπώλεια βάρους, διότι τό μεταβολικό προϊόν 25-ὑδροξυβιταμίνη D(25(OH)D), ὁ πιό κοινός δείκτης ἐπάρκειας βιταμίνης D στόν ὁρό, συσσωρεύεται στόν λιπώδη ἱστό. Ἀπώλεια βάρους μεγαλύτερη τοῦ 15% τοῦ σωματικοῦ βάρους σέ ἕναν χρόνο συνοδεύθηκε ἀπό σημαντική αὔξηση τῶν ἐπιπέδων 25 (OH)D στόν ὁρό.

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23807676

Σημαντική αὔξηση τοῦ ἐπιπέδου βιταμίνης D παρατηρήθηκε ἐπίσης καί μέ μείωση βάρους τῆς τάξεως τοῦ 10% τοῦ σωματικοῦ βάρους σέ διάστημα 2 ἐτῶν.

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3849029/

 

Ἡ ἄσκηση φαίνεται ὅτι βελτιώνει τήν ἐπιβίωση καί μετά τήν διάγνωση καρκίνου τοῦ μαστοῦ. Πολλαπλές ἐργασίες ἔχουν δείξει σημαντική μείωση τῆς θνητότητος ἀπό καρκῖνο μαστοῦ, μέχρι καί 30% γιά γυναῖκες μέ δείκτη σωματικοῦ βάρους BMI πάνω ἀπό 25 χλγμ/μ2.

http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/obr.12281/full#obr12281-bib-0178

ἀλλά καί μείωση τῆς τάξεως τοῦ 24% ἀνεξαρτήτως σωματικοῦ βάρους.

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0066115

Ἡ βελτίωση φαίνεται νά εἶναι μεγαλύτερη ὅταν οἱ γυναῖκες ἀκολουθοῦν εἰδικότερα προγράμματα γυμναστικῆς μέ ἄσκηση τοὐλάχιστον 8 ὡρῶν τήν ἑβδομάδα, ἔχει δέ διαπιστωθεῖ καί συσχέτιση τῆς ἄσκησης πρίν καί μετά τήν διάγνωση μέ ἐλαττωμένο κίνδυνο συμβαμάτων πού ἔχουν σχέση μέ τήν διάγνωση, ὅπως βραδύτερη ἐξέλιξη τῆς νόσου μέ λιγώτερους νέους πρωτοπαθεῖς ὄγκους καί λιγώτερες ὑποτροπές. http://informahealthcare.com/doi/abs/10.3109/0284186X.2014.998275

Ὅλα αὐτά  τά εὑρήματα δείχνουν ὅτι οἱ γυναῖκες μέσης ἡλικίας μποροῦν νά ἐλαττώσουν τόν κίνδυνο νοσήσεώς τους ἀπό καρκῖνο τοῦ μαστοῦ ἀποφεὐγοντας τήν αὔξηση τοῦ βάρους τους στήν ἐνήλικη ζωή.

Εἶναι πολύ σημαντικό ὅτι ἡ ἐπίδραση τῆς ἄσκησης πάνω στήν μείωση τῆς λεπτίνης, τῶν οἰστρογόνων καί τῆς ἰνσουλίνης φαίνεται ὅτι ἀσκεῖται ἐπιπλέον καί μέ μηχανισμούς ἀνεξάρτητους τῆς ἀπώλειας λιπώδους ἱστοῦ, μηχανισμούς πού ἔχουν σχέση μέ τήν κατανάλωση ἐνέργειας.